سایش و فرسایش دندان از عوارض دندان قروچه و درمان آن
دندان‌های شما از مواد سختی ساخته شده‌اند. لایه‌ی خارجی دندان‌ها یا مینای دندان سخت‌ترین ماده‌ی موجود در بدن انسان می‌باشد. البته عادت‌های غلط، عوارض سلامتی و آسیب‌ها می‌توانند باعث فرسایش و از بین رفتن مینای دندان شوند. فرسایش دندان واژه‌ای است که برای توصیف از بین رفتن پیش‌رونده‌ی سطح دندان در اثر فعالیت‌هایی غیر از فعالیت‌هایی که باعث پوسیدگی دندان می‌شوند و یا در اثر آسیب فیزیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرسایش دندان با افزایش سن بیشتر می‌شود.
فهرست مطالب
انواع فرسایش دندان
از بین رفتن مواد سازنده‌ی دندان در سه نوع انجام می‌شود.
نوع اول (Attrition)
این نوع از فرسایش دندان به دلیل قفل شدن فک و یا دندان قروچه ایجاد می‌شود. یعنی کشیده شدن دندان‌ها بر روی یکدیگر موجب تحت تأثیر قرار گرفتن سطوح دندان می‌شود.
نوع دوم (Abrasion)
این نوع از فرسایش دندان معمولاً به دلیل عوامل خارجی ایجادشده و کناره‌ها و گردن دندان‌ها را درگیر می‌کند.
نوع سوم (Erosion)
این نوع از فرسایش ساختارهای دندانی (مینا و عاج) در اثر خوردگی اسید ایجادشده، به دلیل خوردن غذاهای اسیدی و یا عارضه‌هایی مثل پرخوری و ریفلاکس اسید ایجاد می‌شود.
البته ما در بسیاری از موارد بیمارانی را با بیش از یک عامل از عوامل زیر و در مواردی افرادی را با ترکیبی از همه‌ی عوامل می‌بینیم. برای مثال موردی که در سمت راست نشان داده شده است.
چه چیزی باعث فرسایش دندان می‌شود؟
اسید و فرسایش مینای دندان
ممکن است از درس شیمی دبیرستان به یاد داشته باشید که اسید می‌تواند در سطوح ایجاد خوردگی کند. این مورد برای مینای دندان نیز صدق می‌کند. قرار گرفتن مکرر در معرض عناصر اسیدی در رژیم غذایی ما و به‌خصوص نوشیدنی‌های گازدار (حتی آب گازدار)، میوه و آب‌میوه، شراب و دیگر نوشیدنی‌های اسیدی می‌تواند نقش مهمی را در از بین رفتن زودهنگام مینای دندان در افراد بازی کند.
در زیر به چند راه قرار گرفتن دندان‌ها در معرض اسید اشاره می‌کنیم:
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی. مرکبات می‌توانند باعث خوردگی مینای دندان شوند. نوشابه، لیموناد و نوشیدنی‌های انرژی‌زا ازجمله آسیب‌زاترین نوشیدنی‌ها می‌باشند.
- شکر. باکتری‌های موجود بر روی دندان‌های شما از شکر تغذیه می‌کنند. این باکتری‌ها اسیدهای آسیب‌زایی را تولید کرده و باعث ایجاد خوردگی می‌شوند.
- ریفلاکس اسید. این عارضه باعث برگشتن اسید معده به درون مری و دهان می‌شود.
- استفراغ مکرر. عارضه‌هایی که استفراغ مکرر را به همراه دارند مانند پرخوری و اعتیاد به الکل، می‌توانند دندان‌های شما را در معرض اسید قرار دهند.
در طول روز مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی و شکری را کم کنید. زمانی که شما به‌صورت مرتب از این غذاها استفاده کنید، دندان‌های شما برای مدت‌زمان بیشتری در معرض اسید قرار گرفته و احتمال ایجاد خوردگی در مینای دندان افزایش پیدا می‌کند.
همچنین هر بار که شما یک غذای اسیدی یا شکری را مصرف می‌کنید، باید دهان خود را با مقداری آب شستشو دهید. همچنین می‌توانید از یک آدامس بدون شکر استفاده کنید تا جریان بزاق شما افزایش پیدا کند. بزاق دهان شما حاوی موادی مثل کلسیم و فسفات است که مینای دندان را مستحکم‌تر می‌کنند.
اگر به ریفلاکس اسید، اعتیاد به الکل و یا پرخوری مبتلا هستید، برای درمان به پزشک خود مراجعه کنید.
به یاد داشته باشید که دندان‌های خود را ۲ بار در روز به مدت ۲ دقیقه و با استفاده از یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک کنید. دهان‌شویه‌ی فلوراید نیز می‌تواند مؤثر باشد.
دندان قروچه و قفل شدن فک
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند تا حد زیادی باعث فرسایش مینای دندان شود، دندان قروچه و قفل شدن فک یا به عبارتی بروکسیزم می‌باشد. دندان‌های شما برای گاز گرفتن و جویدن طراحی شده‌اند ولی انجام بیش‌ازحد این کار می‌تواند موجب آسیب دیدن آن‌ها شود. در طولانی‌مدت، اصطکاک موجود می‌تواند باعث خوردگی مینای دندان شود. دندان‌پزشک شما ممکن است به این عارضه بروکسیزم بگوید که میلیون‌ها فرد بالغ به آن مبتلا هستند. این عارضه ممکن است در طول روز و یا به هنگام خواب در فرد تحریک شود. عوامل زیر می‌توانند باعث دندان قروچه و ساییدگی دندان ها بر روی یکدیگر شوند:
- استرس و اضطراب. ممکن است شما آن را ایجاد کرده و یا وضعیت آن را بدتر کنید.
- تراز دندان‌ها. نحوه‌ی قرار گرفتن دندان‌ها در کنار یکدیگر می‌تواند باعث دندان قروچه شود.
- داروها. برخی داروهای ضدافسردگی ممکن است باعث ایجاد آن شوند.
- آپنه‌ی خواب . علت دندان قروچه در خواب ممکن است مربوط به این عامل باشد؛ در صورت درمان آپنه (وقفه تنفس) ممکن است دندان قروچه متوقف شود.
هوشیاری اولین خط دفاعی شما در برابر دندان قروچه و قفل شدن فک می‌باشد. اگر متوجه دندان قروچه در خود شدید، زبان خود را به پشت دندان‌های جلویی بکشید و یا نوک آن را در بین دندان‌ها خود قرار دهید.
در صورت داشتن سردرد و یا درد در صورت و فک، موضوع را با دندان‌پزشک یا پزشک خود در میان بگذارید. در صورتی که استرس علت دندان قروچه در خواب یا بیداری باشد، می‌توانید فعالیت‌های آرامش بخشی را انجام دهید: ورزش، وقت‌گذرانی با دوستان و یا چند نفس عمیق.
اگر شب‌ها دندان قروچه می‌کنید، ممکن است دندان‌پزشک استفاده از نایت گارد را به شما توصیه کند. همچنین ممکن است پزشک برای شما داروهای شل کننده‌ی عضلانی تجویز کند. ممکن است او بخواهد برای تشخیص اختلالات مربوط به خواب، الگوی خوابیدن شما را تحت نظر بگیرد.
دندان‌های شکسته و ترک خورده
این مشکلات ممکن است در اثر ضربه یا فشار شدید ایجاد شده باشند. مثلاً گاز گرفتن اجسام مانند خودکار و یا جویدن غذاهای سخت مثل نان ترد و یخ می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند. ضربه‌ها و حوادث ورزشی نیز می‌توانند باعث آسیب دیدن دندان‌های شما شوند. آسیب‌های ورزشی بالغ بر ۳۹ درصد از مشکلات مربوط به دندان در کودکان را شامل می‌شوند.
برای محافظت از لبخند خود قدم‌هایی را بردارید.
از جویدن غذاهای سخت مانند یخ و آب‌نبات خودداری کنید. همچنین به جای باز کردن درب بطری با دهان، می‌توانید آن را با ابزار مربوطه و با استفاده از دست باز کنید.
پوسیدگی و یا پرکردگی دندان می‌تواند باعث افزایش خطر شکستگی و ترک‌خوردگی دندان شده و در نتیجه مراجعه‌ی منظم به دندان‌پزشک برای معاینه امری ضروری است.
اگر ورزش‌های تماسی انجام می‌دهید، از دندان‌پزشک خود بخواهید تا یک محافظ مناسب برای دهان شما تهیه کند. ورزشکارانی که از محافظ دهان استفاده نمی‌کنند، تقریباً دو برابر در معرض خطر آسیب‌های دهان و دندان می‌باشند.
روش‌های درمانی برای فرسایش دندان
هدف روش‌های درمانی ارائه شده توسط ما، بازگرداندن دندان‌های یک بیمار به سلامت، عملکرد و زیبایی اصلی خود می‌باشد. این جاست که تخصص و تجربه‌ی ما در زمینه‌ی دندانپزشکی ترمیمی کمک می‌کنند تا بهترین نتایج بلندمدت را برای بیماران خود حاصل کنیم.
البته ایمپلنت دندان، دندانپزشکی لثه، دندانپزشکی زیبایی و ارتودنسی همگی نقش مهمی را در زمینه‌ی حاصل شدن بهترین نتایج برای بیمار ایفا می‌کنند. روش‌های درمانی دندان می‌توانند طیف وسیعی از روش‌های درمانی از سفید کردن دندان، کامپوزیت دندان، براکت، عصب‌کشی، پر کردن، روکش، بریج، ونیر و کاشت دندان گرفته تا عمل جراحی پلاستیک لثه، پیوند استخوان و پیوند لثه را شامل شوند.
پیشگیری
- کاهش میزان مصرف نوشیدنی‌های گازدار و آب‌میوه‌های دارای اسیدیته ی بالا، کلید جلوگیری از فرسایش دندان‌هاست.
- از مسواک زدن بلافاصله پس از مصرف خوراکی‌های اسیدی خودداری کرده و این کار را حداقل ۲۰ دقیقه بعد انجام دهید.
- در مورد درمان دندان قروچه ممکن است برنامه‌ی درمانی شامل استفاده از گاردهای مخصوص در طول شب باشد.
- یادگیری نحوه‌ی صحیح مسواک زدن
- خمیردندان‌های فلوراید نیز در مبارزه با فرسایش دندانی و به‌خصوص فرسایش نوع سوم مؤثرند. چرا که وجود فلوراید باعث تشکیل یک لایه کلسیم فلوراید بر روی دندان می‌شود.
