منظور از دندان درآوردن این است که دندان‌ها از لثه‌ها بیرون می‌زند. درآمدن دندان دورانی کلافه کننده و پردردسر برای بسیاری از والدین است که باید فرزندان بی‌قرار خود را آرام کنند. البته روش‌هایی برای تسکین علائم دندان درآوردن نوزادان و کودکان وجود دارد که از آن جمله میتوان به حلقه‌های دندان درآوردن خنک کننده و ژل‌های مخصوص اشاره کرد.
با وجود اینکه رویش دندان پدیده ای دردناک است، خیلی از کودکان در زمان رویش دندان گریه نمی‌کنند. درواقع، آنها نمی‌توانند درد و ناراحتی محسوس در اطراف لثه خود را درک کنند، بنابراین گاهی به شکل دیگری آن را بروز می دهند که در هر یک از نوزادان علائم متفاوتی دارد. با اطلاع از زمان رویش دندان و مشکلات همراه با رویش دندان برای کودکان میتوان آنها را برای سپری کردن این دوران سخت یاری کرد. متخصص دندانپزشکی کودکان می توانند شما را در این زمینه یاری کنند. به منظور مشاوره با متخصص ما و یا رزرو نوبت با ما تماس بگیرید.
دندان درآوردن
رویش دندان معمولاً با ناراحتی فک و لثه همراه است، چرا که در این زمان دندان تلاش می‌کند تا لثه را بشکافد و از سطح لثه بیرون بزند. همان‌طور که دندان زیر سطح بافت لثه حرکت می‌کند، لثه اندکی قرمز یا متورم می‌شود.
گاهی اوقات ناحیه مملو از مایعی، شبیه به “تاول خونی” ایجاد می‌شود که روی دندان در حال درآمدن دیده می‌شود. به این ضایعه در اصطلاح “کیست رویشی”می گویند(البته توجه دارید که این ضایعه به هیچ عنوان کیست محسوب نمی شود و صرفا به این صورت نامگذاری شده است). کیست رویشی به صورت یک توده ی حاوی مایع است که می تواند با خون پر شود و به صورت یک برآمدگی لثه ای قرمز پررنگ یا متمایل به آبی روی دندان در حال رویش دیده می شود. شایعترین محل این کیست اولین مولرهای شیری و یا اولین مولرهای دائمی است. علیرغم ظاهر نگران کننده ی این تورم رویشی، معمولا جای هیچ نگرانی وجود ندارد و این حالت تیرگی و کبودی لثه با رویش دندان خودبخود بر طرف می شود.
درآمدن بعضی دندان‌ها حساسیت بیشتری را تولید می‌کند. چون دندان‌های آسیاب بزرگ سطح بزرگتری دارند، و نمی‌توانند مانند دندان‌های ثنایا از بافت لثه بیرون بزنند، کودک هنگام درآمدن این دندان‌ها ناراحتی بیشتری را تحمل می‌کند.
علائم
رویش دندان‌های شیری با علائم متعددی همراه است که از سرازیر شدن آب دهان تا امتناع از خوردن یا جویدن همه چیز متغیر است. نشانه‌هایی که دلالت بر درآمدن دندان دارد، عبارت است از:
- افزایش آب دهان
- بی‌قراری یا کم خوابیدن به دلیل ناراحتی لثه
- امتناع از غذا خوردن به دلیل ناراحتی لثه
- نق زدن و آرام شدن متناوب
- نوزاد مرتب دست‌هایش را به دهان می‌برد.
- راش خفیف اطراف دهان به دلیل تحریک ثانویه پوست در اثر سرازیر بودن مداوم آب دهان
- مالیدن گوش یا گونه به دلیل تحمل درد ارجاعی حین رویش دندان آسیاب
اما به خاطر داشته باشید که علائم زیر ارتباطی با درآمدن دندان ندارد:
- تب (به ویژه تب بالاتر از 38.3 درجه سانتیگراد)
- اسهال، آب ریزش بینی و سرفه
- نق زدن طولانی
- راش تمام بدن
ترتیب درآمدن دندان‌های شیری
ترتیب کلی درآمدن دندان‌های شیری به شرح زیر است:
- دندان‌های پیشین (دندان‌های میانی) فک پایین نخستین دندان‌های شیری است که در حوالی 6 ماهگی درمی‌آید. بنابراین رویش دندان عموماً حدود 6 ماهگی و گاهی زودتر شروع می‌شود.
- چند ماه بعد (12 ـ 8 ماهگی) دو دندان پیشین بالا درمی‌آید و پس از مدت کوتاهی در بازه 13 ـ 9 ماهگی، دندان‌های ثنایای جانبی در جلوی دهان می‌روید.
- سپس نوبت به دندان‌های ثنایای جانبی فک پایین می‌رسد که حدود 16 ـ 10 ماهگی از لثه بیرون می‌زنند.
- دندان‌های بعدی نخستین سری از دندان‌های عقب دهان یا آسیاب است که معمولاً در بازه سنی 19 ـ 13 ماهگی درمی‌آید. عموماً اول دندان‌های آسیاب بالا و بعد پایین درمی‌آید.
- پس از آن در زمان 22 ـ 16 ماهگی نوبت به دندان‌های نیش بالا می‌رسد و یک ماه بعد نیز دندان‌های نیش پایین درمی‌آید.
- آخرین دندان‌های شیری دندان‌های آسیاب دوم است که در فک پایین معمولاً در حوالی 31 ـ 23 ماهگی درمی‌آید. دندان‌های آسیاب دوم فک بالا نیز دو ماه پس از فک پایین می‌روید.
روش های تسکین درد
روشهای مختلفی برای تسکین درد و ناراحتی مربوط به دندان درآوردن وجود دارد که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.
ماساژ لثه
تمام کودکان مثل هم نیستند، اما یکی از تسکین دهنده‌ترین روشهای آرام کردن ناراحتی مربوط به دندان درآوردن این است که لثه‌های کودک را با ملایمت با انگشت تمیز مالش دهید. فشار روی لثه‌ها درد را کاهش می‌دهد و توجه والدین نیز کودک را آرام می‌کند.
قاشق سرد
یک قاشق را چند دقیقه در یخچال بگذارید تا سرد شود. با پشت قاشق به آرامی به لثه‌ها فشار بیاورید تا درد نوزاد کمتر شود. به علاوه بازی کردن با قاشق حواس کودک را پرت می‌کند.
دستمال منجمد
یک دستمال خیس را در فریزر بگذارید. پس از آن که دستمال یخ زد، آن را دربیاورید و بگذارید کودک آن را گاز بگیرد و بین دندان‌ها بساید. گاز زدن و سرما درد را تسکین می‌دهد. چند دستمال را برای مواقع لزوم آماده کنید.
حلقه‌های پلاستیکی
مدت‌ها است که از حلقه‌های پلاستیکی برای تسکین درد دندان درآوردن استفاده می‌شود. نوزادان عاشق نگه داشتن این حلقه‌ها هستند، حتماً مطمئن شوید که این حلقه‌ها فاقد بیسفنول A (BPA) باشند. همچنین می‌توانید حلقه را در یخچال (نه فریزر) بگذارید تا خنک شود
حلقه‌های چوبی
حلقه چوبی گزینه دیگری است که محکم‌تر است و راحت‌تر شسته می‌شود. به لثه کشیدن چوب نیز فشار روی لثه را کاهش می‌دهد.
پوره سیب خنک
اگر نوزاد غذاهای جامد و کمکی می‌خورد، به او میوه‌های خنک بدهید تا دردش کمتر شود.
قرص‌های دندان درآوردن
برخی والدین معتقداند که قرص‌های هومئوپاتی دندان درآوردن معجزه می‌کند. مواد فعال موجود در این قرص‌ها قرمزی، تورم و حساسیت لثه را کاهش می‌دهد. درهر حال قبل از مصرف این قرص‌ها حتماً با پزشک مشورت کنید.
تغذیه نوزاد از سینه مادر
کم شدن درد ناشی از رویش دندان در اثر شیر خوردن نوزاد از سینه مادر به اثبات رسیده است. به علاوه شیر مادر دارای ویژگی‌های التیام‌بخشی است.
شیر دادن با بطری
مکیدن شیر خشک یا شیر سرد از بطری درد را آرام می‌کند.
بستنی یخی
بستنی یخی تهیه شده از آب میوه تهیه کنید. بستنی را برای نوزاد نگه دارید. مراقب باشید بستنی آب نشود و قطعات جدا شده آن باعث خفگی نوزاد نشود.
میوه خنک در صافی
میوه‌های خرد شده‌ای، مانند موز، توت فرنگی یا هندوانه را که در یخچال سرد کرده‌اید، داخل پارچه تنظیف آشپزخانه بپیچید تا نوزاد بتواند میوه را با لثه‌هایش له کند. چون میوه داخل توری است، خطر خفه شدن کودک با قطعات میوه وجود ندارد. البته بهتر است بدانید که بعد از این روش یک تمیزکاری حسابی در پیش خواهید داشت.
دندان‌گیرهای لاستیکی
دندان‌گیرهای لاستیکی که به شکل‌های فانتزی و حیوانات دوست‌داشتنی ساخته می‌شود، برای کودکان بسیار جذاب است. سعی کنید همواره یکی از این دندان‌گیرها را همراه داشته باشید.
دندان‌گیرهای ارتعاشی
این دندان‌گیرها هم کودک را سرگرم می‌کند و هم ارتعاش آن لثه را تحریک می‌کند. این ارتعاش لثه‌های تحریک شده را بی‌حس می‌کند و ناراحتی نوزاد را تسکین می‌دهد.
برخی پزشکان توصیه می‌کنند که اگر مالش دادن یا دیگر روشهای معمول کمکی به تسکین درد نکرد، چنانچه نوزاد حداقل 6 ماه دارد، استامینوفن یا ایبوپروفن به او بدهید.
به هیچ وجه برای تسکین درد نوزاد به او آسپرین بچه ندهید یا حتی دارو را روی لثه‌هایش نمالید، چون این کار ممکن است منجر به بروز سندرم ری، یک بیماری نادر اما کشنده شود. از ژل‌های موضعی یا داروهای حاوی بنزوکائین نیز استفاده نکنید. سازمان جهانی غذا و دارو و وزارت بهداشت هشدار داده است که مصرف فراورده‌های مخصوص دندان درآوردن بدون نظارت پزشک ممکن است منجر به متهموگلوبینمیا شود که یک بیماری نادر و جدی (حتی گاهی کشنده) است که در اثر آن مقدار اکسیژن موجود در قطرات خون به شدت کاهش می‌یابد.
